یکی از مهم‌ترین مهارت‌های ارتباطی گوش دادن فعال است.
چرا گوش دادن تا این اندازه مهم است؟
چرا گوش دادن می‌تواند ارتباطات جدید و مستحکمی ایجاد کند؟
چرا گوش دادن می‌تواند از ما انسانی جذاب و دوست‌داشتنی بسازد؟
ما بیشتر از این که گوش کنیم، حرف می‌زنیم. داشتن دو گوش و یک دهان دلیل خوبی است بر بیشتر شنیدن و کمتر سخن گفتن.
اکثر ما وقتی در کلاس یا سمیناری شرکت می‌کنیم ظاهرا در حال شنیدن هستیم اما در افکارمان پرسه می‌زنیم و به دنبال اطلاعات قبلی می‌گردیم تا آنچه را که می‌شنویم با یکدیگر تطبیق دهیم.
وقتی با شخصی نشسته‌ایم و او در حال سخن گفتن است ما در ذهنمان به دنبال پاسخ یا استدلالی برای حرف‌هایش می‌گردیم. در واقع به جای این‌که به او گوش دهیم به حرفهایی که در ذهن خودمان می‌چرخد گوش می‌کنیم.
همگی تجربه کرده‌ایم زمانی که بار مشکلات و مصائب بر روح و قلبمان سنگینی می‌کند و می‌خواهیم با دوستی یا آشنایی گفت‌و‌گو کنیم معمولا او بیمارتر، غمگین‌تر و داغدارتر از ماست و همیشه انبوهی از مشکلات بر سرش آوار شده است.
این رفتار به ما القا می‌کند که؛ آدم مهمی نیستیم. لایق شنیده شدن و مورد توجه قرار گرفتن نیستیم. در نتیجه ازاحساسات منفی لبریز می‌شویم و خود را نکوهش می‌کنیم که چرا باب گفت‌و‌گو را باز کردیم.
ما گاهی اوقات فقط دو گوش شنوا می‌خواهیم. فقط می‌خواهیم درد و دلی کرده باشیم تا سبک‌بارتر به راه خود ادامه دهیم. گاهی نیاز به پند و اندرز و راهکار و شنیدن تجربه‌ی شخصی دیگران نیز نداریم.
به نظر می‌رسد در مورد گوش دادن فعال بسیار گفته‌اند و نوشته‌اند اما ما همچنان در کسب این مهارت ارتباطی ضعیف عمل می‌کنیم. علت این ضعف چیست؟ شاید بهترین پاسخ این باشد؛ حضور نداشتن در لحظه.
رعایت موارد زیر می‌تواند در گوش دادن فعالانه موثر باشد.
۱
برای گوش دادن فعال باید ذهن و قلب خود را با مخاطب یکی کنیم.
۲
توجه صادقانه به حرف‌های او داشته باشیم. وانمود کردن و ظاهر خود را حفظ کردن صداقت ما را زیر سوال می‌برد.
۳
خیرخواهانه، مهربانانه و مشتاقانه حرف‌هایش را بشنویم.
۴
قضاوت و تفسیر نکنیم.
۵
صحبت‌هایش را قطع نکنیم.
۶
در حین صحبت کردن سوالاتی بپرسیم تا مخاطب بفهمد که با او همراه هستیم و موضوع صحبت او برای ما شنیدنی است.
۷
وقتی کسی صحبت می‌کند همزمان به دنبال پاسخی برای سخنانش نگردیم، صبر کنیم وقتی سخنانش به پایان رسید با اندکی سکوت و تفکر پاسخ او را بدهیم. تا احساس کند حرف‌هایش ارزشمند بوده است.
۸
گاهی مخاطبِ ما حرفهایی در درونش تل‌انبار شده است که می‌خواهد با گفتن آن‌ها خود را برهاند اما به دلایلی احساس راحتی نمی‌کند اگر ما شنونده‌ی خوب و خیرخواهی باشیم به او کمک خواهیم کرد تا از این انباشتگی خلاص شود.
۹
با گوش دادن فعال کیفیت ارتباطات اجتماعی و کسب‌و‌کارها افزایش می‌یابند و آدم‌ها مهم و ارزشمند می‌شوند و این‌ها میسر نمی‌شوند مگر این که در لحظه حضور کامل داشته باشیم.
البته گاهی گوش دادن به حرف‌ها و درد دل‌های دیگران بسیار دشوار است اما ضمن این که باید به سلامت روان خود توجه داشته باشیم طبق حکم انسانیت از تنها کاری که می‌توانیم برای کاهش آلام دیگران انجام دهیم، کوتاهی نکنیم.
می‌گویند که؛ جان اِف کِنِدی، رییس‌جمهور‌اسبق آمریکا، به عنوان شنونده‌ای بی‌بدیل شناخته شده بود. او به مخاطب توجه بسیاری نشان می‌داد در نتیجه می‌توانست ارتباط عمیق عاطفی و اعتماد فوق‌العاده‌ای بین خود و مخاطب ایجاد کند.
