باورها محترم نیستند اما انسان‌ها محترمند.

 باورها محترم نیستند اما انسان‌ها محترمند.

چند روز پیش مطلبی نوشته بودم که به مذاق دوستی خوش نیامد و باورهای مرا زیر سوال برد و مقدمه‌ای شد برای نوشتن این متن.

 باور به چه معناست؟

باورها چیزهایی هستند که ما به آن‌ها ایمان داریم. این باورها شاید از نظر ما صحیح باشند و از نظر دیگران کاملا اشتباه.

گاهی باورها از نسل‌های پیشین به ما منتقل شده است. گاهی باورها از محیط و اطرافیان تاثیر پذیرفته است. گاهی باورها از تجربیاتی که در زندگی کسب کرده‌ایم، نشات گرفته است و گاهی باورها از تفکر خودمان ایجاد شده است.

هر انسانی باورهایی دارد که با آن‌ها زندگی می‌کند.البته انسانی که خواهان رشد است باید هر از گاهی در باورهای خود بازنگری داشته باشد شاید باید بعضی چیزها را تغییر دهد و متفاوت فکر کند.

حال این سوال پیش می‌آید آیا باید به باورهای دیگران احترام گذاشت؟

محمدرضا شعبانعلی می‌گوید: گاهی اوقات احترام گذاشتن به عقاید دیگران به معنی بی‌احترامی به شعور خودمان است.

دلیلی ندارد به باورهای مخالف احترام بگذاریم یا با آن‌ها موافقت کنیم اما اعتقاد دارم که باید به صاحب آن باور احترام گذاشت، چرا؟

چون عقیده‌ی انسان و هویت انسان دو چیز جدا از هم هستند. شاید کسی در حال حاضر باوری دارد ولی چندی بعد با مطالعه و تحقیق و تفحص آن باور را نقض کند آیا هویت او هم تغییر خواهد کرد؟ اگر کسی عقاید را چسبیده به هویت انسان‌ها بداند از رای من انسان متعصبی است و تعصب راه به جایی نمی‌برد.

به تصور من اگر باوری در حیطه‌ی فردی باشد حتی اگر اشتباه هم باشد در بهترین حالت می‌توان با بی‌تفاوتی از کنار آن گذشت. اما اگر عقیده‌ای راه به اجتماع باز کرد و برای بشریت آسیب‌رسان بود باید با آن برخورد کرد.

یک انسان فرهیخته هیچگاه برای مقابله با عقیده‌ی مخالف، توهین و تحقیر را پیش نمی‌گیرد. انسان کرامت دارد و باید آن را ارج نهاد.

لازم به ذکر است که حرف‌های من در حیطه‌ی انسان‌های هم‌سایز خودمان است نه بزرگان سیاسی تاریخ همچون هیتلر، استالین و غیره.

مدتی پیش در جمع دوستان از عشق سخن گفتم و عقیده ام را با ذکر مثال‌هایی بیان کردم. یک نفر برخاست و به جای آن که سخنانم را نقد کند خودم و هویتم را نقد کرد. گفت: چون تو چنین و چنان بودی، اینگونه فکر می‌کنی؟

ما حق نداریم کسی را بابت افکار و عقایدش سرزنش کنیم. حق نداریم کسی را بابت عقایدش تحقیر کنیم. باید حد و مرز خویش را بشناسیم و بدانیم که عقیده‌ی هر کسی برای خودش محترم است.

به قول ناهید عبدی؛ شاید نیاز داشته باشیم به آدم‌های اطرافمان یا خودمان اجازه‌ی آزادی عمل بیشتری بدهیم. شاید هم گاهی نیاز باشد به مهمانی ذهن دیگران نرویم و با آن‌ها همراه نشویم تا مجبور نشویم هم اندازه‌ی عقاید نادرست آن‌ها باشیم.

اگر می‌خواهیم با کسی در مورد عقایدش گفت‌و‌گو کنیم ابتدا باید باورهای خود را کنار بگذاریم و شرایط طرف مقابلمان را بسنجیم و از نگاه او به باورهایش بنگریم نه برای این که آن‌ها را بپذیریم بلکه برای این که آن‌ها را بفهمیم. هر کاری اصولی دارد.

در همین راستا وبینار رایگان هنر گفتگو و تغییر عقاید از پیام بهرامپور را دیدم و یادداشت‌برداری کردم. نکات بسیار خوبی گفته شده است. فکر می‌کنم در این دوران بیش از هروقت دیگری به دانستن این مطالب نیاز داریم.