غافلگیری چیست؟
غافلگیری یعنی رو‌به‌رو شدن با موقعیتی که غیرقابل پیش‌بینی بوده است. شاید فکر کنید که واقعاً غافلگیری‌ها به‌صورت ناگهانی رخ می‌دهند، زیرا بارها این جملات را شنیده‌ایم: «یک‌دفعه غافلگیر شدم، نمی‌دونم چی شد، این دیگه از کجا اومد؟» اما اغلبِ اتفاقات غیرمنتظره نتیجهٔ بیتوجهی به نشانه‌ها و هشدارهای کوچک هستند. دلایل ندیدن این نشانه‌ها بیتوجهی به محیط پیرامون، خوش‌بینی بیش از حد، ناآگاهی یا نادیده گرفتن به جهت تلخیِ واقعیت است.
در حال نواختن چه آهنگی هستید؟
در یکی از جلساتِ کلاس، دانشجویی با تأخیر وارد شد و با اجازۀ استاد نشست. برخلاف همیشه موهایش ژولیده بود و لباس نامرتبی به تن داشت. وقتی استاد علت دیر آمدن و آشفتگی‌اش را پرسید، با اندکی تردید توضیح داد که مادرش ناغافل بعد از سال‌ها، خانه را ترک کرده و این اتفاق آن‌ها را شوکه کرده است.
همین کافی بود تا استاد تمام ماجرا را بفهمد. نگاهی به او کرد و گفت: «آیا مادری که بعد از سال‌ها، همه‌چیز را رها می‌کند، به یک‌باره چنین تصمیمی می‌گیرد؟ خیر. این نتیجهٔ نادیده گرفتن‌ها بوده که اکنون به این شکل بروز کرده است.»
در ادامه رو به شاگردانش کرد و گفت، می‌گویند: ملانصرالدین در بازار مغازه‌ای داشت و اتاقی در بالای آن، که همان‌جا زندگی می‌کرد. شبی دزدی به دکان ملا زد و با سوهان مشغول بریدن قفل در شد. ملا چون بی‌خوابی به سرش زده بود به بیرون نگاه کرد و در تاریکی شبح مردی را در جلو دکانش دید. از او پرسید: «ای مرد این وقت شب این‌جا چه می کنی؟» دزد گفت : «من دوره‌گردم. دلم گرفته، دارم کمانچه می زنم.» ملا پرسید: «این چه کمانچه‌ایه که صدا نداره؟» دزد گفت: «این نوعی کمانچه است که فردا صبح صداش به گوشت می رسه.»
این داستانِ زندگی اغلب ماست. باید ببینیم هر لحظه در حال نواختن چه آهنگی هستیم.
هر انسانی یا در حال پیشرفت است یا پسرفت، مثلاً کسی که هدفی ندارد و روزهایش را به بطالت می‌گذراند، آهنگ پسرفت را می‌نوازد، هرچند صدای آن سال‌ها بعد شنیده می‌شود.
دانشجو با شنیدن این حرف‌ها به فکر فرو رفت و اتفاقات گذشته مقابل چشمانش جان گرفتند.
پیامدهای غافلگیری چیست؟
غافلگیری می‌تواند بر ابعاد مختلف زندگی تاثیر بگذارد، برای مثال:
• نادیده گرفتن علائم اولیۀ بیماری منجر به پیش‌روی آن می‌شود، به طوری‌که با شروع درمان هم امید بهبودی وجود ندارد.
• توجه نکردن به میزان درآمد و مقروض شدن پیاپی، در آینده مشکلات اقتصادی جدی برای خانواده ایجاد می‌کند.
• دقت نکردن به مسائل مالی، رسیدگی نکردن به امور کارمندان و جلب رضایت آنان موجب کاهش بازدهی و در نهایت ورشکستگی شرکت می‌شود.
چند راهکار برای پیشگیری از غافلگیری
برای جلوگیری از اتفاقات ناگوار، می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:
• هر روز احساسات و افکار خود را بنویسیم تا نشانه‌های نگران‌کننده را شناسایی کنیم.
• از تغییرات اطرافیان غافل نشویم، این تغییرات ممکن است نشانۀ مشکلات عمیق‌تر باشند.
• با دوستان یا خانواده دربارۀ نگرانی‌ها گفت‌وگو کنیم، شاید آن‌ها چیزی را ببینند که ما نمی‌بینیم.
• وقتی اتفاقی چند بار تکرار می‌شود یعنی مشکلی وجود دارد، ممکن است ان‌قدر حاد شود که دیگر کاری از دستمان برنیاید.
• گاهی باید توقف کنیم و به مسیری که در این سال‌ها طی کرده‌ایم بنگریم شاید نیاز به بازنگری داشته باشیم.
پذیرش این واقعیت که بسیاری از غافلگیری‌ها قابل پیشگیری‌اند، باعث می‌شود از وقوع رویدادهای غیرمترقبه جلوگیری کنیم.
این جمله را از سی‌جملۀ درون کتابچه‌ام انتخاب کردم.
