چرا درست نویسی اهمیت دارد؟
وقتی که برای تحقیق در مورد این موضوع، در وب جستجو می‌کردم، به مطالب فراوانی برخورد کردم.
شادروان رضا بابایی در کتاب ” بهتر بنویسیم” و اساتید دیگر در این زمینه بسیار نوشته‌اند.
و از آنجایی که می‌خواهم نوشتن را به طور جدی دنبال کنم، نیاز دارم که از پایه شروع کنم.
از فعل، فاعل، مفعول و…….
و چون یادگیری با نوشتن محقق می‌شود، تصمیم گرفتم که موضوع این مقاله را درست نویسی قرار دهم.
این موضوع آنقدر مهم است که هر چقدر در موردش بگویند و بنویسند، باز هم جای سخن گفتن دارد.
در جایی خواندم:
یک مترجم زبان المانی می‌گفت:سایت‌ها و نسخه‌های مکتوب روزنامه‌های المانی زبان، به طور ثابت درباره‌ی نوشتار صحیح کلمات و قواعد نگارشی زبان برای مردم مطلب می‌نویسند. یعنی برایشان مهم است که مردم هر روز در این باره بخوانند و بدانند. ولی گویی برای کشور ما درست نویسی دغدغه‌ای محسوب نمی‌شود.
وقتی نگارش نسل جدید را می‌بینم که کلمات را نصفه نیمه می‌نویسند و هیچ چیزی را در نوشتن رعایت نمی‌کنند، دلم برای ادبیات سرزمینم می‌سوزد که چگونه در حال از بین رفتن است.
در زمانهای قدیم به غیر از مشق مدرسه، شاید تنها زمینه‌ی نوشتن، نامه‌نگاری بود. که آن هم بین دو نفر انجام می‌شد و اگر غلط املایی هم وجود داشت، در معرض دید همگان قرار نمی‌گرفت.
اما در این برهه از زمان به خاطر وجود رسانه های اجتماعی اعم از تلگرام، وات ساپ، اینستاگرام و…….
همه ملزم به نوشتن هستند. به همین خاطر غلط های املایی خیلی واضح و آشکار دیده می‌شود.
جالب این جاست که اگر از کسی بپرسیم که چرا به جای “آقا” می‌نویسی “عاقا”؟
می‌گوید:(آخه این جوری دلچسب‌تره.)
و اگر کسی علائم نگارشی و دستور زبان را رعایت کند، به او می‌خندند. به قول آقای مدیری، دیدم که میگم.
گاهی افراد باسواد و تحصیل کرده‌ای را می‌بینم که هر دو سه خطی که می نویسند، چند غلط دارند.
وقتی شما نوشته‌ای را می‌خوانید که غلط املایی دارد، چه احساسی پیدا می‌کنید؟
من که از آن نوشته حس خوبی نمی‌گیرم و نمی‌توانم به نویسنده یا آن ویراستار یا حتی ناشر اعتماد کنم.
از آن‌جا که در یک دهکده‌ی جهانی زندگی می‌کنیم و هر روز شاهد تغییرات در فرهنگ و علوم کشورهای دنیا هستیم، صد‌‌درصد نمی‌توانیم مانع ورود کلمات رایج از زبانهای مختلف، در زبان فارسی شویم. ولی می‌توانیم با آموزش صحیح و با یک همت و عزم ملی، از اصول و ریشه‌های این زبان زیبا محافظت کنیم.
برای این مهم، باید از خانواده شروع کرد. اولین آموزه‌های هر فرد، به شنیده‌هایش در خانواده بر‌می‌گردد. در صدا و سیما، مهدکودک‌ها و مدارس ابتدایی باید برای این امر، برنامه‌ریزیهای اساسی و اصولی انجام شود.
در جنگ جهانی دوم، زمانی که جنگ به اوج خود می‌رسد، هیتلر دستور می‌دهد که معلم‌ها را در مکان امنی حبس کنند و می‌گوید: اگر در جنگ پیروز شدیم، که برای بازسازی کشور به وجود معلمان احتیاج داریم و اگر هم شکست خوردیم، اینها ذخائری هستند که نباید نابود شوند.
معلم‌های خوب، وجودشان بسیار لازم و ضروری است.
امروزه افرادی که در کار تولید پادکست و فایلهای صوتی هستند، و یا مجریان صدا و سیما نیاز دارند که متنی برای آنها به نگارش در بیاید تا کلامشان سلیس و تاثیرگذار باشد.
در مورد نوشتن صحیح، مطالب کوتاهی را با هم مرور می‌کنیم.
– متن باید کاملا ساده و روان باشد. فاعل در ابتدای جمله و فعل در آخر جمله قرار بگیرد. اگر کمی در نوشته ها دقت کنید معمولا فعل و فاعل در جای درست خود نیست و اکثرا هم نوشته‌ها محاوره‌ای است.
-از جملات عجیب و غریب استفاده نکنیم. نه تنها جمله‌ی ما را زیبا نمی‌کند بلکه باعث خستگی و دلزدگی مخاطب می‌شود.
-گاهی اوقات برای بعضی از کلمات که وارد زبان ما شده، مترادفی نداریم. متاسفانه فرهنگستان زبان فارسی، کلماتی را جایگزین می‌کند که بسیار نازیبا است.
به عنوان مثال:
رایانه به جای کامپیوتر چه چیزی را در ذهن شما متبادر می‌کند؟
چه اشکالی دارد پیتزا که یک غذای فرنگی است، با همان نام استفاده کنیم و نام کش لقمه را که نامتعارف است، روی آن نگذاریم.
-در دو مقاله‌ی قبل به طور مفصل در مورد وسعت دایره‌ی واژگان صحبت کردم. که نویسنده بدون واژه‌ها، هیچ ابزار کارآمدی برای نوشتن ندارد.
-نویسنده باید چندین بار نوشته‌اش را بخواند، بازنویسی کند، تا نوشته باب طبعش شود.
– تا می‌توانیم از واژه‌های فارسی استفاده کنیم.به عنوان نویسنده یا کسی که به نوشتن علاقه دارد باید متعهد به ادبیات کشورمان باشیم.
– با یک جمله‌ی خوب و قوی آغاز کنیم تا مخاطب را جذب کند و با جمله‌ای زیبا و تاثیر گذار به پایان برسانیم.
– لازمه‌ی خوب نوشتن؛ به کارگیری تمام حواس پنجگانه است.
-مخاطب خود را یک فرد اگاه و دانا در نظر بگیریم و برای نوشتن از دل و جان مایه بگذاریم.
ولی با تمام اینها، برای خوب نوشتن، باید خوب خواند.
باید در تمام زمینه ها مطالعه داشته باشیم اعم از شعر، رمان، متون کهن، تاریخ و حتی مسائل روز کشور.
نوشتن کار آسانی نیست، باید برای آن شور و شوق فراوانی داشت.
ادبیات کشور ما، بسیار غنی است، وقتی بوستان سعدی و مثنوی مولانا جزء چهاردهمین و پانزدهمین کتاب، از صد کتاب برتر دنیا هستند، پس ما پیشینه‌ی بسیار قوی داریم.
نکاتی در مورد رعایت دستور زبان:
-از علائم نگارشی مانند نقطه، علامت پرسش، ویرگول، علامت تعجب و… به موقع استفاده کنیم.
-(ات و ین ) فقط برای جمع بستن کلمات عربی است.
-تشدید و تنوین برای کلمات فارسی جایز نیست.
-کلمات بار معنایی دارند، با دقت از آنها در جملات استفاده کنیم. به عنوان مثال:
شکنجه بار معنایی منفی و
فراوان بار معنایی مثبت دارد.
-“را” علامت مفعول صریح و بی‌واسطه است و قرار گرفتن آن بعد از فعل یا هر کلمه‌ی دیگری درست نیست.
– میانِ”را” و مفعول صریح، نباید فاصله بیفتد. حتی متمم و حرف اضافه در این بین نباید قرار بگیرند.
-“را” پس از فاعل هم نباید قرار بگیرد.
– اگر در جمله‌ای دو بار فعل به کار رفته، باید زمان هر دو یکی باشد. یا هر دو زمان حال یا هر دو زمان گذشته.
-حذف فعل در صورتی که تکراری باشد، رواست.
– گاهی نوشتاری منسوخ می‌شود، ولی نمی توان آن را غلط انگاشت. مثل: باو
این متن را در ۱۳۹۹/۳/۲۶ منتشر کرده بودم. امروز ۱۳۹۹/۷/۲۹ دوباره به عقب برگشتم تا به پست‌های قدیمی نگاهی بیندازم.
آن زمان که این متن را نوشتم کلی گلایه کردم که کشور ما و مردم اهمیتی به درست‌نویسی نمی‌دهند ولی خدا‌روشکر هم‌اکنون خودم چند پیج در اینستاگرام دارم که درست نویسی را در ابعاد مختلف آن آموزش مید‌هند. از لحاظ نگارشی، دستوری و املای کلمات.
بابت این اتفاق بسیار خوشحالم و امیدوارم این روند ادامه داشته باشد.
