جرات ابراز وجود

آیا تا به حال برای شما پیش آمده که در تاکسی نشسته‌ باشید و مسافر کنار دستی، باعث آزار و اذیت شما بشود؟
در آن‌موقع چه عکس‌العملی نشان دادید؟ آیا سکوت کردید و خودتان را جمع و جور کردید یا با تندی صحبت کردید و بلوا به پا کردید؟

در حالت اول رفتارتان منفعلانه و در حالت دوم رفتاری تهاجمی داشته‌اید. اگر با این مشکلات مواجه هستید، باید مهارت ابراز وجود را یاد بگیرید که حد واسط این دو رفتار قرار دارد.

ناتانیل براندن مهارت ابراز وجود را این‌گونه تعریف می‌کند:
ابراز وجود یعنی بتوانیم به خواسته‌ها، نیاز‌ها و ارزش‌های خودمان احترام بگذاریم و آن‌ها را به شکلی مناسب ابراز کنیم.

هفته‌ی پیش برای خرید گوشت به سوپر پروتئینی محله‌ رفته بودم.
به فروشنده گفتم: یک شقه گوشت برای من بِکشید و پاک کنید. فروشنده بعد از وزن کردن، به من گفت: چون این شقه کوچک است، یک ران هم برایتان می‌گذارم. او بدون آن‌که منتظر پاسخ من شود، مقدار گوشت را اضافه کرد و مشغول پاک کردن آن شد. من از این کار ناراضی بودم ولی به خودم گفتم: اشکالی ندارد، گوشتم دیرتر تمام می‌شود. ولی رفتارم، رفتاری منفعلانه بود. من باید خیلی محترمانه می‌گفتم: لطفا همان مقداری که می‌خواهم برایم آماده کنید. و این رفتار یعنی ضعف در ابراز وجود؛ که می‌تواند به رفتاری انفعالی یا تهاجمی تبدیل شود.

یادگیریِ مهارت ابراز وجود، از جهات بسیاری برای ما اهمیت دارد.

۱- در گفتگو‌ها موفق‌تر ظاهر می‌شویم، از پایمال شدن حقمان و رفتار تهاجمی بعد از آن پیشگیری می‌کنیم.

۲- ابراز وجود باعث رضایت خاطر می‌شود.
زیرا وقتی حرف‌ها گفته شود و ناگفته‌ای در درون باقی نماند، حس رضایت به ما دست می‌دهد.

یکی از مهم‌ترین دلایلی که نمی‌توانیم ابراز وجود کنیم، عزت نفس پایین است.

وقتی خودمان را باور نداریم، احساس ارزشمندی نمی‌کنیم و کارهایی که انجام می‌دهیم به چشم نمی‌آید؛ در مقابل دیگران هم از خواسته‌ها و حق خود دفاع نمی‌کنیم؛ و گاه انفعالی و گاه تهاجمی عمل می‌کنیم و همین باعث می‌شود دیگران ما را جدی نگیرند و روز به روز عزت‌نفس ما کمتر می‌شود.

با تمرین‌های زیر می‌توانیم عزت‌نفس را بهبود بخشیم و جرات ابراز وجود را تقویت کنیم.

۱- ضعف‌ها و کمبودها را بپذیریم و بتوانیم به سادگی در مورد آن‌ها با دیگران صحبت کنیم، هر چند این کار بسیار دشوار است.

۲- دیگران را تحسین کنیم و تحسین آن‌ها را در مورد خود بپذیریم.
اکثر ما آدم‌ها چون خود را باور نداریم، تحسین دیگران را نپذیرفته و معذب می‌شویم. ولی باید با روی گشاده قبول کنیم و سپاسگزارِ مهرشان باشیم.
و اگر ما در خود کمّی و کاستی نبینیم، خیلی راحت می‌توانیم دیگران را تحسین کنیم.

۳- روابط خود را گسترش دهیم و با دیگران در تعامل باشیم.

۴- احساسات منفی و مثبت خود را بیان کرده و آن‌ها را در درون نگه‌ نداریم؛ ولی به این معنی نیست که در حضور جمع فقط ما سخنگو باشیم و اجازه‌ی صحبت به دیگران ندهیم.

۵- عقاید و دیدگاه خود را بیان کنیم حتی اگر همه مخالف آن باشند. سعی کنیم در بیان عقاید و یا انتقاد از دیگران با (من) شروع کنیم نه با (تو).
نگوییم: دیدگاه تو اشتباه است.
بگوییم: من تصور می‌کنم، می‌شود طور دیگری به این قضیه نگاه کرد.

۶-اگر رفتار کسی برای ما آزار دهنده است، از او بخواهیم که تجدید نظر کند و رویه‌اش را تغییر دهد.

۷- در مقابل درخواست‌های غیر منطقی خیلی راحت[ نه ] بگوییم.

۸- شفاف و واضح حرف‌های خود را بیان کنیم، کلی گویی نکنیم.
نگوییم: تو به حرف‌های من توجه نمی‌کنی.
بگوییم: تو به حرف‌های دیشب من در این مورد… توجه نکردی.

۹- مختصر و مفید صحبت کنیم.

۱۰-ارتباط چشمی خود را با دیگران حفظ کنیم.

کمی در خودمان عمیق شویم و ببینیم رفتار ما چگونه است؟
انفعالی یا تهاجمی؟
یا مابین این دو؟

من وقتی به این سوال فکر می‌کنم، افکارم به زمان کودکی‌ام بر‌می‌‌گردد.

اطرافیان همیشه می‌گفتند: آفرین، چه دختر ساکتی هستی.
آفرین، هیچ وقت جواب حرف‌های بی‌ربط کسی را نمی‌دهی.
آفرین، هیچ وقت با کسی وارد بحث و گفتگو نمی‌شوی و دعوا نمی‌کنی و این ساکت بودن و حرف نزدن تبدیل شد به یک ارزش درونی.

هیچ وقت از حقم دفاع نکردم، همیشه گفتم: عیبی ندارد و رهایش کردم و تنها کاری که انجام دادم این بود که ارتباطم را قطع کردم و متاسفانه بدترین روش را انتخاب کردم. همیشه به دنبال صلح بودم ولی به چه قیمتی! هیچ وقت ناراحتیم را عنوان نکردم، حرف‌ها در دلم ماند و تبدیل به یک غده‌ی چرکین شد که هم جسمم را آزار داد و هم روحم را. هیچ وقت تحسین دیگران را نپذیرفتم چون خودم را باور نداشتم.

خوشبختانه (جرات ابراز وجود) یک مهارت است که می‌توان ان را با تمرین کسب کرد.